Zdarza mi się słyszeć skrajne zdania na temat znaczenia umiejętności miękkich oraz porównywania ich do wartości kompetencji twardych. Jedni uważają, że te pierwsze są kluczem do sukcesu. Drudzy, że praca nad nimi to strata czasu. Pomiędzy nimi znajduje się grupa o mniej lub bardziej zbalansowanej opinii. Bywa, że lubię skrajności. Czy tak jest i tym razem?
Kompetencje miękkie – czyli jakie?
Umiejętności miękkie (Słowo kompetencje będę stosował zamiennie ze słowem „umiejętności”) to grupa zdolności osobistych i interpersonalnych o uniwersalnym charakterze (czyli przydatnych w różnych sytuacjach w życiu prywatnym i zawodowym). Do kompetencji miękkich zaliczamy na przykład komunikatywność, czy umiejętność organizacji pracy.
Dla odróżnienia kompetencje twarde to jasno zdefiniowane zdolności, często związane z konkretną specjalizacją. Jeśli pracujesz w marketingu, należeć będą do nich mogą na przykład umiejętności analityczne. W stosunku do umiejętności miękkich zazwyczaj łatwiej je też zmierzyć.
Kompetencje miękkie vs. Kompetencje twarde
Jak wspomniałem wyżej, poznałem skrajne opinie na temat znaczenia umiejętności miękkich w pracy zawodowej czy prowadzeniu biznesu. Co interesujące, opinie zależały od środowiska. Gdy studiowałem psychologię, miałem do czynienia z częstym akcentowaniem tego, jak ważne w naszym życiu zawodowym i prywatnym są kompetencje miękkie. Pracując zawodowo (gdziekolwiek), zdania te były już bardzo podzielone. Zazwyczaj jednak waga zdolności osobistych i interpersonalnych była niedoceniana i wskazywana co najwyżej w ogłoszeniach na pracuj.pl. Na szczęście miałem farta do pracy, bo już na drugim roku trafiłem na świetną firmę, w której zwraca się uwagę także na miękką stronę pracy. I bardzo dobrze, bo procentuje to zarówno z punktu widzenia firmy, jak i samego pracownika, niezależnie od tego, czy mówimy o jego efektywności, czy satysfakcji.
Osobiście uważam kompetencje miękkie i twarde jako równoważne. W firmowym podcaście miałem z resztą okazję opowiadać o sztuce obsługi klienta. Wyraziłem wtedy własne zdanie na temat umiejętności miękkich i twardych. Powiedziałem, że mając wysoko rozwinięte zdolności miękkie (bez twardych) możesz być świetny w robieniu niczego (chociaż mogą pomóc Ci w starcie). Odwrotnie, możesz być także świetnym ekspertem w swojej dziedzinie, ale co z tego, jeśli nie potrafisz z nikim współpracować i poukładać własnej roboty? I tego zdania trzymam się nadal. Oczywiście taka równowaga wcale nie oznacza, że na każde 100 godzin edukacji, 50 powinieneś / powinnaś poświęcić kompetencjom miękkim, a 50 twardym. 10%, czy 20% to w mojej opinii bardzo dobry wynik. Uważam, że nie warto też nadmiernie szaleć. Podobnie jak z planowaniem, które ma być dopalaczem na drodze do zamierzonego efektu, a nie sztuką dla sztuki, trening umiejętności miękkich ma na celu konkretnie podkręcić Twoją robotę i lepiej wykorzystać Twój potencjał, zamiast stać się głównym życiowym celem.
Dlaczego Twoja praca może być wrogiem Twoich kompetencji miękkich?
Jak wygląda Twój dzień w pracy? Czy przychodzisz i wykonujesz to za co Ci płacą? A może masz okazję popracować też nad organizacją swojej pracy lub komunikacją? Jeśli tak, ile godzin w skali tygodnia lub miesiąca? Czy w rozwoju umiejętności miękkich pomaga Ci firma, w której pracujesz? (Jeśli jesteś przedsiębiorcą, w łatwy sposób możesz przełożyć te pytania na swoją pracę i rozwój).
Moja historia z etatem jest bardzo pozytywna, ponieważ szybko trafiłem do firmy o płaskiej strukturze, w której głos każdego z jej członków silnie się liczy. Dzięki temu zawsze mogłem zasygnalizować, że moim zdaniem warto byłoby popracować nad konkretnymi umiejętnościami. I nigdy nie usłyszałem odmowy. Znam za to mnóstwo przykładów znajomych, którzy nie mieli tyle szczęścia. Ich przełożeni byli ludźmi typu „zarobotęsięweźaniemiękkichcisiezachciało”.
Pomimo tego, że firma zawsze wspierała mnie w rozwijaniu kompetencji miękkich, miewałem okresy, kiedy je zaniedbywałem. Po prostu, czasem nie sposób uniknąć zajazdu. A wtedy jedyne o czym myślisz to wykopanie krecika spod ziemi. W takiej sytuacji sprawy gatunków miękkich nie dość, że tracą na znaczeniu, to potrafią zaliczyć regres. Zazwyczaj po takiej awarii potrzebowałem nawet kilku tygodni, by wrócić na właściwe tory. Taki kac, tylko zawodowy… I bardzo długi. W pracy nad własnymi projektami (poza etatem) doświadczam tego samego. Potrafię być skrupulatnym mistrzem własnej organizacji, ale czasem potrafię rozbujać karuzelę za mocno i pomimo, że pod presją potrafię pracować dobrze, takie turbo zużywa moje siły czterokrotnie i muszę to odchorować.
Jak rozwijać kompetencje miękkie?
Jeśli chodzi o umiejętności twarde, potrzebując podstaw programowania w C++, musisz nauczyć się podstaw C++. Obsługi Excela? Uczysz się Excela. Z miękkimi w uproszczeniu jest to samo. Potrzebujesz zdolności związanych z organizowaniem zadań? Idziesz się tego uczyć.
Tak? Już wiesz dlaczego „w uproszczeniu” było podkreślone i pogrubione?
No właśnie, czego konkretnie masz się uczyć?
Okazuje się, że umiejętności możesz nabywać ze źródeł dotyczących: efektywności osobistej, produktywności, zarządzania sobą w czasie, planowania i realizacji celów. Do tego dodajmy te nabyte dzięki doświadczeniom: prac na studiach, poprzednich etatów, epizodu z własną firmą. Umiejętność miękką często ciężej zdefiniować, trudniej zmierzyć, a jej nauka bywa bardziej rozmyta, niż w przypadku kompetencji twardych. Nie mniej, warto Googlać, warto też czytać miejsca prowadzone przez osoby zawodowo związane z treningiem umiejętności miękkich albo udać się na konkretne szkolenie. Warto też po prostu podejmować się różnorodnych projektów, które będą wymuszały na Tobie organizację pracy czy działanie w zespole.
Jakie znaczenie dla umiejętności miękkich miały dla mnie studia?
Idąc na studia zdecydowałem się na psychologię, spędzając naprawdę udany okres czasu w murach uczelni, którego wpływ na mnie postrzegam jako bardzo wartościowy (Więcej przeczytasz o tym we wpisie „Czy poszedłbym na studia ponownie, gdybym mógł cofnąć czas?„). To, co wyniosłem z edukacji to przede wszystkim silny rozwój jaki odnotowały moje umiejętności miękkie. Regularne przebywanie wśród dużej grupy osób, codziennie poznawanie kogoś nowego, projekty, warsztaty, prowadzenie wywiadów, kombinowanie w podbramkowych sytuacjach, konfrontowanie się z nowymi doświadczeniami… To wszystko niemal cały czas trzymało mnie o kilka centymetrów na zewnątrz mojej wygodnej banieczki, prowokując do stałego doskonalenia się w zakresie uniwersalnych zdolności. Z tego względu bardzo polecam studia, choć oczywiście nie są one jedyną drogą, by rozwijać umiejętności miękkie. Sądzę, że różne kierunki będą rozwijały je w innym zakresie i w innym stopniu. W zakresie zdolności interpersonalnych jestem przekonany, że silniej wpłyną na nas studia psychologiczne lub dziennikarskie. W przypadku kompetencji osobistych, powinny sprawdzić się także bardziej techniczne kierunki.
Tylko (i aż) 1 powód…
Którym jest fakt, że niezależnie od projektu, niezależnie od wyzwania, niezależnie od zdarzenia z którym przyjdzie Ci się skonfrontować, poszczególne umiejętności miękkie pomogą Ci sobie z nim poradzić. Pozwolą Ci łatwiej zaadaptować się do warunków, w których przyjdzie Ci pracować, lepiej się przygotować, skuteczniej działać na drodze do celu i zarządzać nieprzewidywanymi sytuacjami. Ten rodzaj kompetencji tworzy grunt tam, gdzie następnie uruchomisz swoje zdolności specjalistyczne. A jeśli nie posiadasz ich w danej dziedzinie, pomoże Ci je nabyć.
