Mózg ludzki to niezwykle fascynujący organ, który kryje w sobie mnóstwo tajemnic i zdolności. Czy wiesz, że twoje codzienne doświadczenia mogą dosłownie przekształcić jego strukturę? A może zastanawiałeś się, czy multitasking sprawdza się w praktyce? W tym artykule w pigułce przedstawiam ciekawostki o mózgu, które przybliżą Ci, jak działa nasza najważniejsza, centralna część ośrodkowego układu nerwowego.
1. Ludzki mózg zmienia swoją strukturę w odpowiedzi na doświadczenia i naukę
Neuroplastyczność umożliwia mózgowi adaptację wzmacniając istniejące połączenia synaptyczne i tworząc nowe. Proces ten jest kluczowy w rehabilitacji po jego urazach oraz w nauce nowych umiejętności w ciągu całego naszego życia. Neuroplastyczność jest również fundamentalnym mechanizmem adaptacji mózgu do nowych środowisk i sytuacji.
Źródło: Pascual-Leone, A., Amedi, A., Fregni, F., & Merabet, L. B. (2005). The plastic human brain cortex. Annual Review of Neuroscience.
2. Mózg w ciemnościach
Badania wykazują, że osoby niewidome mogą osiągać wyjątkową precyzję w lokalizacji dźwięków oraz w rozpoznawaniu obiektów za pomocą dotyku. Przykładem jest zwiększona aktywność kory wzrokowej podczas wykonywania zadań sensorycznych związanych właśnie z dotykiem!
Źródło: Merabet, L. B., & Pascual-Leone, A. (2010). Neural reorganization following sensory loss: the opportunity of change. Nature Reviews Neuroscience.
3. Rozmiar mózgu a inteligencja
Rozmiar mózgu nie jest bezpośrednio związany z inteligencją. Ważniejsza jest ilość i jakość połączeń neuronowych, co w praktycznym znaczeniu przekłada się na efektywność przetwarzania informacji i to, jak dobrze różne obszary mózgu współpracują ze sobą.
Źródło: Schoenemann, P. T., Sheehan, M. J., & Glotzer, L. D. (2005). Prefrontal white matter volume is disproportionately larger in humans than in other primates. Nature Neuroscience.
4. Neurony lustrzane, czyli nasza zdolność do empatii i naśladowania
Neurony lustrzane odpowiadają za naszą zdolność do empatii, rozumienia intencji innych i naśladowania. Są one aktywowane nie tylko podczas wykonywania działania, ale także podczas obserwowania, jak inni wykonują to działanie, co odgrywa rolę w rozwoju społecznych umiejętności, czy w sporcie (np. nauka nowych ruchów, doskonalenie techniki)
Źródło: Iacoboni, M. (2009). Imitation, empathy, and mirror neurons. Annual Review of Psychology.
5. Pamięć i sen
Sen jest kluczowy dla konsolidacji pamięci. Podczas snu mózg przetwarza i wzmacnia nowo nabyte informacje. Jego niedobór może prowadzić do problemów z zapamiętywaniem i trudności w nauce. W szczególności faza głębokiego snu (NREM) jest kluczowa dla przenoszenia informacji z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej.
Źródło: Diekelmann, S., & Born, J. (2010). The memory function of sleep. Nature Reviews Neuroscience.
Interesuje Cię więcej na temat snu? Przeczytaj 18 sposobów na to, jak poprawić sen!
6. Mózg w stresie
Chroniczny stres może prowadzić do zmniejszenia objętości hipokampu. To z kolei wpływa na zdolność do tworzenia i przechowywania nowych wspomnień. Długotrwały stres może również zmniejszać objętość kory przedczołowej, co upośledza funkcje wykonawcze i zdolności planowania.
Źródło: Lupien, S. J., McEwen, B. S., Gunnar, M. R., & Heim, C. (2009). Effects of stress throughout the lifespan on the brain, behaviour, and cognition. Nature Reviews Neuroscience.
7. Serotonina, czyli „chemikalia szczęścia”
Serotonina, często nazywana „chemikalią szczęścia”, odgrywa kluczową rolę w regulacji nastroju, apetytu i snu. Jej niedobór jest związany z depresją, lękiem i zaburzeniami nocnego wypoczynku.
Jak naturalnie zwiększyć jej poziom?
- dbaj o regularne ćwiczenia fizyczne,
- zdrową dietę,
- wystawiaj się na światło słoneczne.
Serotonina wpływa także na procesy poznawcze, takie jak uczenie się i pamięć.
Źródło: Young, S. N. (2007). How to increase serotonin in the human brain without drugs. Journal of Psychiatry & Neuroscience.
8. Plastyczność pamięci i tworzenie fałszywych wspomnień
Pamięć ludzka nie jest statyczna; jest plastyczna i podatna na zmiany, co można zobaczyć w zjawisku „fałszywych wspomnień”. Eksperymenty pokazują, że ludzie mogą tworzyć nieprawdziwe pamięciowe obrazy rzeczywistości na podstawie błędnych informacji dostarczonych po zdarzeniu. To zjawisko ma istotne konsekwencje dla systemu sądownictwa, szczególnie w kontekście zeznań świadków. Fałszywe wspomnienia mogą być na tyle realistyczne, że osoby mogą być przekonane o ich autentyczności, co utrudnia ich odróżnienie od prawdziwych.
Źródło: Loftus, E. F. (2005). Planting misinformation in the human mind: A 30-year investigation of the malleability of memory. Learning & Memory.
9. Czy multitasking sprawdza się w praktyce?
Badania pokazują, że ludzki mózg nie jest przystosowany do efektywnego multitaskingu. Próby jednoczesnego wykonywania wielu zadań mogą prowadzić do spadku produktywności, wzrostu liczby błędów i wydłużenia czasu wykonania zadań. Zamiast tego, koncentrowanie się na jednym zadaniu na raz jest bardziej efektywne i mniej stresujące dla mózgu. Multitasking może również obniżać jakość pracy i zdolność do głębokiej koncentracji.
Źródło: Ophir, E., Nass, C., & Wagner, A. D. (2009). Cognitive control in media multitaskers. Proceedings of the National Academy of Sciences.
Przeczytaj również: Dlaczego tradycyjne zarządzanie sobą w czasie przestało działać?
10. Medytacja zmienia mózg!
Medytacja może prowadzić do zmian w strukturze mózgu, zwiększając jego plastyczność. Regularna praktyka może między innymi zwiększyć grubość kory przedczołowej i zmniejszyć aktywność ciała migdałowatego, co pomaga w lepszym zarządzaniu stresem. Ponadto, medytacja może poprawić zdolności poznawcze i emocjonalne poprzez zwiększenie koncentracji. Badania pokazują, że osoby regularnie medytujące wykazują większą aktywność w obszarach mózgu związanych z samoświadomością i empatią.
Źródło: Tang, Y. Y., Hölzel, B. K., & Posner, M. I. (2015). The neuroscience of mindfulness meditation. Nature Reviews Neuroscience.
Interesują Cię ciekawostki o mózgu człowieka? Daj znać!
Wystarczy, że wskażesz mi obszary, w których interesują Cię ciekawostki o mózgu człowieka! Daj znać w komentarzu poniżej lub na mojej stronie na Facebooku.
